HASTALAR İÇİN TİROİD KANSER KLAVUZU
Papiller, Foliküler, Medüller ve Anaplastik Tiroid Kanserleri
Ulusal Kanser Enstitüsü’ne göre sadece 2016 yılında toplam 64,330 vaka ile tiroid kanseri endokrinle alakalı kanserler arasında ilk sırada yer alıyor. Tiroid kanseri, yeni kanser vakalarının yaklaşık olarak %3,8’ini temsil ediyor. Herhangi bir kanser türü gibi tiroid kanserinin teşhisi fikir olarak korkutsa da çoğu tiroid kanseri ameliyat ve diğer tedavi yöntemleriyle tamamen tedavi edilebilmektedir.
Hastalar İçin Tiroid Kanseri Kılavuzu’nun amacı size tiroid kanseri hakkında güvenilir bilgi sunmaktır. Bu kılavuzda açıklık getireceğimiz konular şunlardır:
· Tiroid kanserinin 4 türü
· Semptomlar, riskler ve ilgili faktörler
· Tiroid kanserlerinin teşhis ve tedavisinde uzman doktorlar
· Tümörün evrelendirilmesi ve tedavi yöntemleri üzerindeki etkileri
· Tiroid kanseri tedavisi
Tiroidiniz Hakkında
Tiroidiniz boynunuzun önünde, boğazınızın tabanında yer alır. Kelebek şeklindeki bu bez soluk borunuzun çevresinde sarılıdır. Tiroid bezi, salgıladığı hormonlar sayesinde vücut fonksiyonlarını düzenleyen bir grup bezdir ve endokrin sisteminizin bir parçasıdır. Tiroid bezi tarafından salgılanan hormonlar kalp atışınızı, tansiyonunuzu vücut sıcaklığınızı ve metabolizmanızı yönetir.
Tiroid Kanserinin Türleri
Kanser değişen (kötü huylu değişim gösteren) ve anormal şekilde bölünüp çoğalan hücrelerden gelişir. Tümörün gelişimi yavaş ilerleyebileceği gibi hızlı ve diğer dokulara sıçrayarak (metastaz) da gidebilir. Kanserin oluştuğu hücre, kanserin görünüşü ve/veya özelliklerine göre 4 tür tiroid kanseri vardır.
Tiroid kanseri şüphesi genellikle tiroidde yumru veya nodül ile kendini gösterir. Tiroid kanserinin kesin teşhisinin konulması için ise tiroid hücrelerinin yakından incelenmesi gerekir. Genellikle kanser hücresi normal hücreden farklı göründüğü için, kanserin türü belirlenirken nodül (boğazdaki yumru) hücreleri mikroskop altında incelenir. Eğer ameliyat uygun görülürse nodül(ler) ve/veya mevcut kitle teşhisin sağlanması için tecrübeli bir cerrah tarafından ameliyatla alınır.
Papiller Tiroid Kanseri
· Papiller tiroid karsinoması da denir (PTC)
· Diferansiye yani iyi ayrımlaşmış -tiroidin normal hücre yapısına çok benzeyen- bir kanser türüdür.
· En yaygın görülen tür %70 ila %80 oranıyla papiller tiroid kanseridir
· Genellikle 30 ila 60 yaş arasında teşhis edilse de, her yaşta ortaya çıkabilir
· Kadınlarda erkeklere oranla 3 kat daha sık görülür
· Yaşlı hastalarda daha agresiftir
· Papiller tiroid kanseri hücreleri şekil olarak parmağa benzer
· Eğer radyasyona maruz kaldıysanız (çocuk yaşta akne veya adenoid için radyasyon terapisi gibi) tümör oluşumunun sebebi bu olabilir
Foliküler Tiroid Kanseri
· Foliküler tiroid karsinoması da denir (FTC)
· Hurthle hücresi foliküler tiroid kanserinin bir türüdür
· Diferansiye bir kanser türüdür yani hücreler normal tiroid hücresi gibi gözükebilir
· Tiroid kanserleri içinde yaklaşık %10 ila %15 arasında bir orana sahiptir
· 40-60 yaş aralığındaki yetişkinlerde daha sık rastlanır
· Kadınlarda erkeklere kıyasla 3 kat daha sık görülür
· Kanser hücreleri kan damarlarını işgal ederek kemik ve akciğer dokularına taşınabilir
· Foliküler hücreler yuvarlaktır
· Yaşlı hastalarda hastalık daha agresif olabilir
Medüller Tiroid Kanseri
· Diğer adı MTC’dir
· Tiroid kanseri türleri içinde %5 ila %10 arası bir orana sahiptir
· Genellikle kalıtsaldır (Kalıtsal Medüller Tiroid Kanseri, FMTC)
· Kalsitonin salgılayan C hücreleri ve parafoliküler hücrelerde (kandaki kalsiyum ve fosfat seviyeleri ile kemik gelişimini düzenleyen hücreler) meydana gelirler
· Yüksek kalsitonin seviyesi kanser belirtisi olabilir
· Genelde 40-50 yaş aralığında teşhis edilir
· Kadın ve erkeklerde eşit görülür
· Medüller tiroid kanserinin türleri sporadik (kalıtım yoluyla geçmeyen), MEN 2A ve MEN 2B (çoklu endokrin neoplazisi yani endokrin sisteminin diğer bölümlerini kapsayan genetik hastalıklar) ve genetik (kalıtım yoluyla geçer ama diğer MEN ile alakalı endokrin tümörleri ile bağlantılı değildir) olmak üzere 3 grupta incelenir
Anaplastik Tiroid Kanseri
· Bu kanser türü indiferansiyedir; mikroskobik incelemede kanser hücreleri normal tiroid hücreleri gibi görünmezler
· %2’den daha az bir oranla tiroid kanserinin oldukça nadir bir türüdür
· Genelde 65 yaş üzeri hastalarda görülür
· Kadınlarda görülme oranı erkeklere göre biraz daha fazladır
· Agresif ve yayılmacıdır
· Tedaviye çok az cevap verir
Anaplastik (anaplazi), hücrelerin normal yapı ve düzenlerini kaybetmeleri anlamına gelir
Tiroid Kanserinin Semptomları, Potansiyel Sebepleri ve Risk Faktörleri
Yaş, Ailevi Sağlık Geçmişi ve Radyasyona Maruz Kalma Tiroid Kanserinin Potansiyel Sebepleridir
Tiroid kanserinin en yaygın belirtisi boyunda yumru veya nodüldür. Yumru hissedebilir, boynunuzun bir tarafının diğerinden farklı göründüğünü fark edebilirsiniz, veya doktorunuz rutin muayene sırasında buna rastlayabilir. Bazen de tiroid tümörü teşhis veya başka bir amaçla yapılan röntgen taramaları ve ultrasonları ile görülür. Eğer büyük bir tümör ise nefes darlığına, yutkunmada zorluğa, soğukla ilişkisi olmayan öksürüğe, ses kısıklığına ya da değişimine neden olabilir.
Eğer bir yumru olduğunu hissediyorsanız veya semptom görüyorsanız bir an önce doktorunuzla görüşün. Tiroid kanserinde erken teşhis tedavinin olumlu sonuç vermesi açısından çok önemlidir.
Potansiyel Risk Faktörleri
Tiroid kanseriyle ilgili risklerin çoğu kontrolümüzde olmasa da bilgi sahibi olmak endişelerinizi doktorunuzla paylaşmanıza ve onunla daha etkili iletişim kurmanıza yardımcı olacaktır.
Cinsiyetle ve Irkla Alakalı Riskler
· Kadınlarda erkeklere kıyasla 2-3 kat daha sık görülür.
· Beyaz veya Asyalı kişilerde görülme olasılığı daha fazladır.
Yaş ve Ailevi Riskler
· Tiroid kanseri genelde 20-55 yaş aralığındaki kişilerde ortaya çıkar.
· Çoklu Endokrin Neoplazisi ya da çoklu endokrin tümörleri (MEN2A veya MEN2B) endokrin sistemindeki bezleri etkiler (tiroid, paratiroid ve böbreküstü bezleri gibi). Tiroidi etkileyen MEN 2 tümörleri ise medüller tiroid kanseridir. Bazı nadir vakalarda kişilerin ailesinde de medüller tiroid kanseri vardır.
· Amerikan Klinik Onkoloji Topluluğu’na göre anaplastik tiroid kanseri genellikle 60 yaş sonrasında teşhis ediliyor.
· Nadir de olsa, medüller tiroid kanseri 10 aylık veya daha büyük bebeklerde ve eğer çocukta RET proto onkogeninde* mutasyon varsa ergenlikte ortaya çıkabilir.
*DNA (deoksiribonükleik asit) insanın biyolojik tasarımıdır. Genler ise DNA’nın miras alınan bölümleridir. Onkogen mutasyona uğramış ve bu sebeple kanser riski taşıyan gendir. Proto onkogenler mutasyona uğramışlardır ve hücresel seviyede kansere neden olabilirler. Proto onkogenlerin farklı türleri vardır ve RET de bunlardan biridir.
Radyasyona Maruz Kalma
Diş muayenesi veya mamografideki gibi rutin x-ray ışınları kansere yol açmaz. Tiroid kanseri riskini arttırabilecek radyasyon kaynakları aşağıdaki gibidir:
· 1950’den önce ergenlik çağındaki kişilerde boğaz iltihabı veya akne tedavisi için kullanılan düşük veya orta düzeyli x-ray terapisi
· Atomik ve nükleer felaketler (Çernobil gibi) sonrası radyoaktif yağışlar
· Hodgkin lenfoması (boğazdaki lenf düğümleri gibi) tedavisinde kullanılan radyasyon terapisi
Eğer ailenizden birinin kanser olmasa da bir tiroid hastalığı varsa bunu doktorunuza söylemelisiniz. Doktorunuz tiroid fonksiyonunuzu ölçmek ve tiroid kanseri riskinizi belirlemek için bazı rutin testler uygulayacaktır.
Tiroid Kanserinin Teşhisi
Tiroid Kanserinin Teşhisinde Testler
Tiroid kanserinin kesin teşhisi ve tedavisi için doktorunuz tiroid kanseri, iyi huyku tümörü, çoklu endrokrin neoplazisi olan aile bireylerinizi de kapsayan detaylı bir tıbbi geçmiş incelemesi yapar. Sonrasında ise fiziksel muayene yapılır ve kan tahlili gibi testler istenir.
Fiziksel muayene sırasında yutkunmanız, boynunuzu esnetmeniz ve geriye eğmeniz gerekebilir. Doktorunuz tiroid beziniz ve lenf düğümleri gibi çevre dokuları dikkatle inceler. Nodüllerin sayısı, boyutları, şekilleri ve sertliklerine bakılır. Doktorunuz fiziksel bulgularınız, tıbbi geçmişiniz ve ağrı ya da ses kısıklığı gibi semptomlarınız arasında bağlantı kuracaktır.
Kanser Teşhisinde Ailevi Geçmişin Rolü
Eğer medüller tiroid kanseri geçirmiş bir aile üyeniz varsa, doktorunuz kandaki kasitonin ve kalsiyum seviyelerine bakar. Kalsitonin kalsiyum ve fosfor ile birlikte metabolizma ve kemik gelişimi açısından çok önemlidir. Yüksek kalsitonin seviyesi kanser belirtisi olabilir.
Tiroid Kanseri Teşhisinde Kullanılan Laboratuvar Testleri
Tiroid bezinizinin normal çalışıp çalışmadığını anlamak için kan alınır. Tiroid uyarıcı hormon (TSH) testi hipotirioid olup olmadığınızı gösterir. Eğer tiroid beziniz normal çalışmıyorsa, T3 veya serbest T3 (triodotironin) ve T4 (tiroksin) testleri tiroid hormonlarınızın ne kadar aktif olduğunu belirler. Ancak, tiroid fonksiyon testleri tiroid kanserini teşhis etmez; tiroid kanseri olan çoğu kişinin tiroid fonksiyonu genellikle normaldir.
Tiroid Taramaları
Tiroid taraması ya da sintigrafi (nükleer madde ile film çekimi) tiroid bezinin fonksiyonunu ölçer. Radyoaktif izleyici enjekte edildikten sonra özel bir kamera yardımıyla tiroid bezinin fotoğrafları çekilir ve bezin (nodüllerin) ne kadar boya emdiğine bakılır.
Normal veya anormal test sonuçları çalışıyor (normal), soğuk (yetersiz çalışıyor) veya sıcak (fazla çalışıyor) olarak tanımlanır. Şüpheli soğuk nodüller iğne aspirasyon biyopsisi (iğne biyopsisi) adı verilen bir işlemle daha detaylı incelenebilir. Sıcak nodüllerde biyopsi genellikle daha az gereklidir.
Ultrason Eşliğinde İğne Aspirasyon Biyopsisi (FNA)
İğne aspirasyon biyopsisi (İİAB) tiroid kanseri teşhisinde kullanılan bir yöntemdir. Boyun bölgesi veya çevresine lokal anestezi uygulanabilir. Doktorunuz iğneyi yerleştirmek için ultrasondan yardım alarak nodül veya tümöre ait örnekler elde edebilir. Bu örnekler mikroskopla incelenmesi için patolojiye gönderilir.
Bazı iğne aspirasyon biyopsileri belirleyici olmayabilir. Yani tümörün iyi huylu (kansersiz)mu kötü huylu (kanserli) mu olduğu anlaşılmayabilir. Hastaların gerekmediği halde tiroid ameliyatı olmaması için kesin tanı koymak amacıyla yeni moleküler test (gen ifadesinin sınıflandırılması) uygulanabilir.
İİAB hastalar için stresli olabilir. Doktorunuza aşağıdaki soruları sormak rahatlamanıza yardımcı olabilir:
· İİAB nerede uygulanacak?
· Ne kadar sürer?
· Acı verir mi?
· Her ay bu işlemi kaç kez yapıyorsunuz?
· Riskleri neler? Kanama, enfeksiyon?
· İşlemden önce reçeteli veya reçetesiz ilaçlarımı kullanmayı bırakmalı mıyım?
· Test sonucu ne zaman çıkar?
· Eğer tiroid kanseriysem, bir sonraki adım nedir?
Sonuç
Doktorunuz test sonuçlarınızla birlikte sağlık durumunuzla ilgili gerekli bilgileri değerlendirdikten sonra teşhisini yapar ve tiroid kanseriniz için bir tedavi planı çıkarır.
Tiroid Tümörünün Evrelenmesi
Kanserli Tümörün Boyutu ve Özelliklerinin Tanımlanması
Tiroid kanseri teşhisi konduktan sonra evresi belirlenir. Evreleme, doktorunuzun kötü huylu tümörünüzün özelliklerini sınıflandırmak için izlediği yoldur. Evreleme sistemi Amerikan Birleşik Kanser Komitesi (AJCC) tarafından geliştirilmiş ve TNM Sistemi adı verilmiştir. T harfi tümör, N nodül, ve M metastaz anlamına gelir.
Aşağıdakilerden biri veya birkaçı tiroid kanserinizin evrelenmesinde yardımcı olur:
· Ultrason taraması
· Patoloji: Ameliyat öncesinde veya sırasında yapılan biyopsi
· Görüntüleme: CT taramaları ve/veya MRI (manyetik rezonans görüntülemesi)
· Nükleer görüntüleme: BT veya PET taraması kullanılarak radyoaktif bir madde damardan enjekte edildikten sonra tüm vücudun taranması. Tiroid kanseri hücreleri radyoaktif izleyiciyi emer ve eğer kanser sıçradıysa, sıçradığı yerleri gösterir.
Ana Hatlarıyla TNM Sistemi
· T= Ana tümörün boyutu(birden fazla tümör olabilir)
· N= Bölgedeki lenf düğümlerine sıçrama Evresi
· M= Tümörün boyun dışındaki bölgelere (akciğer gibi) sıçrayıp sıçramadığı (metstaz)
“T” Tiroid Kanserinin Kategorileri
· TX= Tümör değerlendirilemedi
· T0= Ana tümör yok
· T1= Tümör 2 cm veya daha küçük
· T2= Tümör 2-4 cm
· T3= Tümör 4 cm üzerinde ve tiroidin dışına yayılmaya başlamış
· T4a= Tümör (herhangi bir boyutta) yoğun şekilde boynun çevre dokularına yayılmış
· T4b= Tümör omurgaya veya ana kan damarlarına sıçramış
“N” Tiroid Kanserinin Kategorileri
· NX= Bölgesel lenf düğümleri değerlendirilemedi
· N0= Lenf düğümlerine sıçrama yok
· N1= Tümör lenf düğümlerine sıçramış
· N1a= Tümör tiroid çevresindeki lenf düğümlerine sıçramış
· N1b= Tümör göğüsün üst bölgesindeki lenf düğümlerine sıçramış
“M” Tiroid Kanserinin Kategorileri
· MX= Uzaktaki dokulara metastaz (sıçrama) değerlendirilemedi
· M0= Uzaktaki dokulara metastaz yok
· M1= Lenf düğümleri, iç organlar gibi dokulara sıçramış
Papiller (PTC) ve Foliküler (FTC) Tiroid Kanseri: 45 yaş ve altı hastalarda
Evre I: Tümör herhangi bir boyutta; tiroid üzerinde veya bölgedeki doku veya lenf düğümlerine sıçramış
Evre II: Tümör herhangi bir boyutta; kanser tiroidden vücudun diğer kısımlarına sıçramış (lenf düğümleri, akciğerler gibi)
Papiller (PTC) ve Foliküler (FTC) Tiroid Kanseri: 45 yaş ve üzeri hastalarda
Evre I: Tiroid üzerinde; 2cm veya daha küçük
Evre II: Tiroid üzerinde; 2-4 cm
Evre III: Tümör 4 cm’den büyük ve tiroid üzerinde veya herhangi bir boyutta ve tiroidin dışına (lenf düğümlerine değil) sıçramış; YA DA tümör herhangi bir boyutta ve kanser tiroidden lenf düğümlerine sıçramış (soluk borusu, gırtlak gibi)
Evre IVA: Tümör herhangi bir boyutta; kanser soluk ve yemek borusuna, gırtlak ve gırtlak sinirlerine (laringeal sinirlere) veya lenf düğümlerine sıçramış; YA DA tümör herhangi bir boyutta, kanser tiroid dışındaki dokulara, her iki taraftaki lenf düğümlerine ve akciğerlerin arasına sıçramış
Evre IVB: Kanser omurgaya veya akciğerler arasındaki ana kan damarlarına sıçramış ve lenf düğümlerine se sıçrayabilir
Evre IVC: Tümör herhangi bir boyutta; Kanser vücudun diğer kısımlarına sıçramış (akciğer gibi)
Medüller Tiroid Kanseri (MTC)
Evre I: MTC tiroid üzerinde; 2 cm veya daha küçük
Evre II: Tümör 2 cm’den büyük ve tiroid üzerinde; YA DA herhangi bir boyutta ve yalnızca tiroidin etrafına sıçramış (lenf düğümlerine değil)
Evre III: Tümör herhangi bir boyutta; soluk borusu etrafındaki lenf düğümlerine ve gırtlağa sıçramış veya sadece tiroid dışına sıçramış
Evre IVA: Tümör herhangi bir boyutta; kanser soluk borusu ve yemek borusuna, gırtlağa ve gırtlak sinirlerine (laringeal sinirlere) sıçramış ya da tümör herhangi bir boyutta ve kanser tiroidden lenf düğümlerine ve akciğerlerin arasına ve boynun her iki tarafındaki lenf düğümlerine sıçramış
Evre IVB: Kanser omurganun ön tarafındaki dokuya veya akciğerlerin arasındaki ana kan damarlarına sıçramış ve lenf düğümlerine de sıçrayabilir
Evre IVC: Tümör herhangi bir boyutta; kanser vücudun diğer kısımlarına sıçramış (akciğerler gibi)
Anaplastik Tiroid Kanseri
Bu agresif kanser türü farkedildiğinde genellikle yayılmış olur
Evre IVA: Kanser tiroid üzerinde; lenf düğümlerine sıçrayabilir
Evre IVB: Kanser tiroid dışındaki dokulara sıçramış; lenf düğümlerine sıçrayabilir
Evre IVC: Kanser vücudun diğer kısımlarına sıçramış (akciğerler gibi)
Tiroid Kanseri Tedavi Yöntemleri
Doktorunuz sizin için etkili tedavi planını çıkarmak için tiroid tümörünüzü evreler. Tiroid kanseri tedavisinde yaş ve tümör boyutuna göre değişiklik gösterebilse de, genellkle ameliyat önceliklidir. Hatta bazı küçük tiroid kanseri tümörleri yalnızca ameliyat ile tedavi edilebilir.
Radyoaktif İyot Tedavisi
Ameliyat sonrasında tiroid dokusunda ameliyatla alınmamış son birkaç hücreyi yok etmek amacıyla radyoaktif iyot tedavisi (RAI) uygulanabilir. Thyrogen radyoaktif iyot tedavisinden önce reçete edilebilir. Tedavi ekibinizde genellikle tedaviyi yönetmesi için bir nükleer tıp uzmanı veya endokrinolog bulunur. İyot kan damarlarına ulaşarak kalan tiroid dokusunu ve kanser hücrelerini yok eder. Tiroid hücreleri vücutta iyot emme özelliği olan tek hücre çeşididir, yani iyot diğer hücrelere zarar vermez.
Radyasyon Terapisi
Dışardan ışın veya dışardan radyasyon ayakta tedavi gören hastalar için en sık kullanılan yöntemdir. Bu tedavinin amacı kanser hücrelerini öldürmek, tümörü küçültmek ve yüksek enerjili radyasyon kullanarak semptomları hafifletmektir. Ancak, dışardan radyasyon yöntemi tiroid kanserinde nadir durumlar için kullanılır.
Kemoterapi
Kemoterapinin kanser hücrelerini yok etmek için yöntemi kimyasal maddeler (ilaçlar) kullanmaktır. Kemoterapi sistematik bir tedavidir; yani hap ile veya damara enjeksiyon yoluyla uygulanır. Bu tedaviye sistematik denmesinin sebebi maddenin kan damarları yoluyla bütün vücudu dolaşmasıdır. Kemoterapi anaplastik tiroid kanseri gibi agresif kanser türleri dışında tiroid kanseri için nadir kullanılan bir yöntemdir.
Tüm Vücut Tiroid Taraması
Tiroid kanserinin türüne ve seçilen tedavi yöntemine bağlı olmak üzere tiroid taraması tedavinin ilerleyişine katkıda bulunmak amacıyla yapılabilir. Bu tür bir test kanserin sıçrayıp sıçramadığını gösterecektir.
Papiller veya Foliküler Tiroid Kanseri için Radyoaktif İyot Tedavisi
Ameliyat sonrası tiroid hücrelerinin öldürülmesi ve nükseden tiroid kanseri için testler
Radyoiyot kalıntı ablasyonu (RRA) da denen radyoaktif iyot tedavisi (RAI) papiller veya foliküler kanser hastalarının ameliyat sonrası kullandıkları tedavidir. RAI veya RRA ameliyat sonrası geriye kalan tiroid hücrelerini öldürmek için kullanılır. Bu yöntem, doğru seçilmiş hastalarda oldukça etkilidir çünkü tiroid hücreleri iyodu emebilen tek hücre çeşididir. Tiroid hücreleri radyoaktif iyodu emdiklerinde yok olurlar.
RAI ya da RRA öncesinde doktorunuzla tedavi yönteminize karar verirsiniz:
1) Tirojen ile (Genzyme Corporation) ya da
2) Standart RAI/RRA. Her iki tedavinin de amacı kalan tiroid hücrelerini yok etmek veya nükseden tiroid kanserinin teşhisinde yardımcı olmaktır.
Aşağıda her iki seçenek de açıklanmıştır.
RAI/RRA ile birlikte Thyrogen (tirotropin alfa enjeksiyonu)
Thyrogen, radyoaktif iyot tedavisi(veya RRA) öncesinde kullanılan bir ilaçtır. RAI/RRA tiroid kanseri ameliyatı sonrasında kalan tiroid hücrelerini yok etmek için kullanılır. Thyrogen, tiroid-uyarıcı hormonun (TSH) insan rekombinant halidir. Biyolojik bir terim olan rekombinant moleküler klonlamayla alakalıdır. Ayrıca Thyrogen, RAI veya RRA ile birlikte nükseden iyi diferansiye kanserlerin teşhisinde de kullanılabilir. İyi diferansiye terimi kanser hücrelerinin normal hücrelere benzediği ve indeferansiye kanser hücrelerinden (anormal görünen hücreler) daha yavaş büyüdüğü anlamına gelir.
Thyrogen, radyoaktif iyot tedavisi öncesinde, sırasında ve sonrasında tiroid hormonu takviye ilaçlarınızı (levotiroksin gibi) almayı sürdürmenize izin verir. Hipotiroid belirti ve semptomlarından kurtulabilir, daha kaliteli bir hayata sahip olabilirsiniz.
Thyrogen kalça kasınıza iki gün art arda enjekte edilir. 3.günde radyoaktif iyot verilir.
Thyrogen muhtemelen nükseden kanserin testi/teşhisi için kullanıldığında ise 1 ve 2.günlerde enjeksiyon uygulanır. 3.gün RAI uygulanır, 5.gün de genel vücut taraması ile birlikte ya da sadece kan testleri. Elbette her tıbbi test gibi bu testte de risk faktörü mevcut.
Bulantı, yorgunluk, kusma ve baş dönmesi gibi yan etkiler görülebilir.
Standart RAI veya RRA
Standart radyoaktif iyot tedavisi veya radyoiyot kalıntı ablasyonu tiroidektomi ve/veya nükseden tiroid kanseri testi sonrasında geriye kalan tiroid hücrelerini yok etmek için kullanılabilir. RAI veya RRA için tiroid hormon takviyesini (levotiroksin gibi) bırakmanız gerekir. Tedavi 4-6 hafta sürebilir.
Tiroid hormon tedavisi sürerken hipotiroid oluşur. Hipotiroidin belirti ve aşağıda belirtilen semptomları hafif veya şiddetli olabilir:
· Yorgunluk
· Unutkanlık
· Depresyon
· Kuru cilt ve saç
· Kabızlık
· Kilo alımı
· Düzensiz adet görme
· Dikkat toplamada zorluk
· Yürümede zorluk
· Kalp ve damar problemlerinin kötüye gitmesi
Tiroid hormonu ilaçları neden bırakılmalı? Tiroid hormon takviyesinin bırakılmasındaki amaç tiroid uyarıcı hormon (TSH) seviyenizin arttırılmasıdır. Birkaç hafta tiroid hormon takviyesi almamanız gerekebilir. Ayrıca, bazı doktorlar radyoaktif iyot tedavisi öncesinde düşük iyot diyeti de tavsiye eder. İyot içeren besinleri kesmek tiroid hücrelerini iyoda aç bırakır ve bu sayede radyoaktif iyodu daha iyi emerler. Uzak durulacak besinlerden bazıları iyotlu tuz (veya iyotlu tuz içeren besinler), süt ürünleri, balık/deniz ürünleri, soyalı ürünler ve kırmızı boya ile yapılan yiyeceklerdir (gıda boyası).
Doktorunuz radyoaktif iyot terapisinin (radyoiyot kalıntı ablasyonu) hastanede yatarak mı yoksa ayakta tedaviyle mi uygulanması gerektiğine karar verecektir. Tiroid ameliyatından en az 4 hafta osnra radyoaktif iyot tedavisine başlanabilir. Radyoaktif iyodun genellikle kullanılan türü I-131’dir(iyot 131). Ağızdan alınan bir kapsül formundadır. I-131’in kesin dozu doktorunuz tarafından belirlenecektir.
Bulantı, kalan tiroid hücrelerinin olduğu yerde şişkinlik/ağrı, ağızda kuruluk, geçici koku ve/veya tat kaybı karşılaşabileceğiniz yan etkilerdendir.
Tiroid Kanserinde Tedavi Sonrası Takip
Kanserin nüksetmemesi için periyodik takip
Tiroid kanserinin tedavisinden sonra periyodik olarak doktorunuza kontrole gitmelisiniz. Doktorunuz fiziksel muayene veya her 6 ayda ya da yılda bir genel değerlendirme isteyebilir. Bu kontrollerin sıklığı tedavi edilmiş kanserinizin türüne, tümörün boyutuna ve evresine göre değişkenlik gösterir.
Amerikan Tiroid Birliği’ne göre (ATA) özellikle aşağıdaki niteliklere sahip hastalar için sonuç harika oluyor:
· Hasta 45 yaş altındaysa
· Kanser küçük ise
· Papiller tiroid kanserinde ana tümör tiroid bezi ile sınırlı kaldıysa
ATA’ya göre 45 yaş üzeri büyük ve agresif tümörlü hastalarda oldukça iyi bir prognoz (sonuç) elde edilebilse de kanserin nüksetme riski daha yüksek oluyor. Bunun yanı sıra, "Kanserin ameliyatla tamamen alınamadığı veya radyoaktif iyot tedavisi ile yok edilemediği hastalarda prognoz pek iyi değildir" diyor ATA. Ancak prognoz çok iyi olmasa bile birçok hasta uzun süre yaşar ve doktorları tarafından daha sıkı gözetilirler.
Takip süresince tıbbi geçmişinizdeki değişiklikler (ilaçlar, tiroid olmayan yeni teşhisler vb.), boynun fiziksel muayenesi ve ultrason taramaları yakından izlenir.
· Ultrason, doktorunuzun boyun bölgenizi görmesine ve kanserin nüksettiğine işaret eden herhangi bir doku değişikliği olup olmadığını kontrol etmesine yardımcı olur.
· Ultrason eşliğinde iğne aspirasyon biyopsisi (FNA) patoloğun mikroskopla incelemesi için dokulardan örnek almaya yarar. Ayrıca, doktorunuz başka röntgen testleri de isteyebilir.
Kan Testleri
Eğer ameliyatta tiroid beziniz tamamen alındıysa, günlük olarak hormon takviye ilaçları kullanmanız gerekecektir (levotiroksin gibi). Kan testleri sayesinde doktorunuz TSH (tiroid uyarıcı hormon) seviyenizi görür ve ilaçların ne kadar etkili olduğunu değerlendirir; hipotiroid olmamanız ve hipotiroid semptom ve belirtilerini görmemeniz için ilaç dozunuzu ayarlar.
Eğer papiller veya foliküler tiroid kanseri tedavisi gördüyseniz
Yıllık kan tahlilinizde tiroid hücrelerinin ürettiği bir protein olan tiroglobülin (Tg) ölçümü de yapılabilir. Eğer tiroid beziniz alındıysa ve radyoaktif iyot tedavisi görüyorsanız vücudunuz tiroglobülin üretemeyecektir. Eğer kanınızda bu protein bulgulanırsa, bu durum kanserin geri döndüğü anlamına gelebilir. Bazı hastalarda anti-tiroglobülin antikorları bulunabilir; yani başka testler de gerekir.
Eğer medüller tiroid kanseri tedavisi gördüyseniz
Kan tahlilinde bir amino asid olan kalsitonin seviyeniz ölçülür. Medüller tiroid kanseri ilk olarak parafoliküler hücrelerde veya tiroidde bulunan ve kalsitonin üreten hücrelerde meydana gelir. Boyun ultrasonu ve röntgeni (CT taraması, MRI vb.) sayesinde medüller tiroid kanserinin nüksetme ihtimali değerlendirilebilir.
Diğer Görüntüleme Testleri
Eğer anaplastik tiroid kanseri tedavisi gördüyseniz, doktorunuz boynunuz ve göğsünüz için aşağıdaki görüntüleme testlerinden bir veya birkaçını isteyebilir:
· Kontrast boyamayla veya boyamasız BT Taraması (bilgisayarlı tomografi)
· Kontrast boyamayla veya boyamasız MRI (manyetik rezonans görüntülemesi)
· PET taraması (pozitron emisyon tomografisi)
Tiroid Kanseri: Doktorunuza Sorabileceğiniz Sorular
Tiroid kanseri tedavisinde ekip üyeleri, kişilerin rolleri ve sorulabilcek sorular
Tiroid kanseri teşhisini duymak sizin veya yakınlarınızın karşılaşabileceği en güç durumlardan biridir. Şok olmanız, kafanızın karışması, bağırmak ya da ağlamak istemeniz oldukça normaldir. Bu yazının amacı, tedavi ekibinizde kimler olabileceğini ve tedaviniz için (veya bir yakınınızın tedavisi için) en iyi kararları vermenize yardımcı olmak adına sormanız gereken soruları anlamanıza yardımcı olmaktır.
Tiroid Kanseri Ekibindeki Uzmanlar
Teşhisiniz hangi tür tiroid kanseri olursa olsun tedaviniz boyunca size bu konunun uzmanlarından oluşan bir ekip eşlik eder.
Endokrinolog Hormon bozukluğu olan hastalar konusunda uzmandır. Tiroid beziniz endokrin sisteminin bir parçasıdır.
Endokrin Cerrahı Endokrin cerrahları minimal tekniklerin kullanıldığı tiroid ve paratiroid ameliyatı gibi birçok farklı ameliyatta uzmandırlar.
Nükleer Tıp Uzmanı Radyoaktif maddeler (I-131 radyoaktif iyot gibi) kullanarak tiroid kanseri (ve diğer hastalıkların) teşhisinde rol alır.
Bazı kişiler teşhis, tedavi ve muhtemel sonuç hakkında her detayı bilmek isterken bazı hastalar da daha az bilgilendirilmeyi tercih edebiliyorlar. Her iki tercih de oldukça normal. Doktorunuzla iletişim kurun ve soru sormaktan çekinmeyin. Teşhis ve tedavi sırasında birçok soru sormanız beklenir. Sağlığınız ve tedaviniz hakkında makul kararlar almanız için bilgi sahibi olmanız gerekir.
Doktorunuza Sorabileceğiniz Sorular
· Benimle aynı teşhise sahip kaç kişiyi tedavi ediyorsunuz?
· Tedavimin gidişatından sorumlu doktor siz mi olacaksınız ya da kim olacak?
· Sağlık sigortam tedavi masraflarımı kapsayacak mı?
Tiroid Kanseriyle İlgili Sorular
· Hangi tür tiroid kanserine sahibim?
· Kanser tiroid dışına sıçramış mı?
· Kanserimin evresi nedir ve bu evre ne anlama geliyor?
· Bu kanser türünün prognozu genelde nasıldır?
· Kanserin sebebi nedir?
· Eğer kanser genetikse, çocuklarım veya diğer aile üyelerim de test edilmeli mi?
Tedavi Hakkında Genel Sorular
· Tedavi seçeneklerim neler?
· Tedavi(ler)in muhtemel yan etkileri, riskleri ve iyi tarafları neler?
· Birden fazla tedavi yöntemi ile mi tedavi göreceğim?
· Tedavi boyunca acı duyar mıyım?
· Klinik deneme adayı mıyım?
· Tedavi sürerken çalışabilir miyim?
· Tedavinin işe yarayıp yaramadığına nasıl karar veriyorsunuz?
· Tedaviden sonra kanser geri gelir mi?
Tiroid Ameliyatı Hakkında Sorular
· Hangi tür tiroid ameliyatını önerirsiniz ve neden?
· Bu ameliyatı ne sıklıkla yaparsınız?
· Benim durumumdaki hastalarda iyileşme ihtimali nedir?
· Ne zaman ameliyat olmam gerekiyor?
· Ameliyat minimal tekniklerle yapılabilir mi?
· Robotik tiroid ameliyatı bana uygun mu? Neden uygun veya neden değil?
· Benim için ayakta tedavi mi yoksa hastanede yatmak mı daha uygun?
· Ameliyat izim nasıl görünecek?
· Tiroid ameliyatı sonrasında –eğer olacaksa- göreceğim ek tedaviler neler?
Diğer Önemli Sorular
· Ciddi bir problemim olursa nereyi aramalıyım?
· Mesai saatleri içinde, tatilde veya hafta sonu ciddi bir problemim olursa (yan etkiler gibi) nereyi aramalıyım?
· Tıbbi durumumu başka kimler biliyor?
· İkinci bir görüş almalı mıyım?
· Mutsuz ya da endişeli hissedersem bana bir psikiyatr veya ruh sağlığı uzmanı önerebilir misiniz?
· Hayatımın geri kalanı boyunca tiroid takviye tedavisi mi göreceğim?
· Tiroid takviye tedavisinin potansiyel yan etkileri neler?
Her Randevudan En İyi Sonuçla Ayrılın
Tiroid doktoru değilsiniz ve elbette teşhis ve tanınızla ilgili her detayı anlamayabilirsiniz. Doktor dahi olsanız hastanın yerinde olmak farklı! Aşina olmadığınız bir durumla karşı karşıyasınız ve stresli olmanız çok normal. Doktorun söylediği her şeyi hatırlamak zordur. İşinizi kolaylaştırmak adına aşağıdaki önerilerden faydalanın:
· Randevuya bir arkadaş, aile üyesi ya da tıbbi görevli ile gidin.
· Sorularınızı liste yapıp randevuya götürün.
· Not alın veya size eşlik eden kişiye not almasını söyleyin.
· Bir defter ya da günlük tutun.