Hipofiz Bezine Genel Bir Bakış
Endokrin Sisteminin Yönetici Bezi
Ana Hatlarıyla Hipofiz Bezi
· Hipofiz bezi hormonları diğer endokrin bezlerinin fonksiyonlarının düzenlenmesine yardımcı olur.
· Hipofiz bezi ön ve arka lob olmak üzere iki bölümden oluşur; bölümlerin işlevleri birbirinden farklıdır.
· Hipotalamus hipofiz bezine hormon üretmesi veya üretimi durdurması yönünde sinyal gönderir.
Hipofiz bezine “yönetici bez” de denir çünkü hipofiz bezinin hormonları endokrin sisteminin diğer bölümlerini yani tiroid bezini, böbreküstü bezlerini, yumurtalıkları ve testisleri kontrol eder. Ancak ipler tamamen onun elinde değildir.
Bazı durumlarda, hipotalamus hipofiz bezine hormon üretmesi veya üretimi durdurması için sinyal yollar. Hipofiz bezi, hipotalamus tarafından uyarıldıktan sonra çalışır.
Hipofiz Bezinin Anatomisi
Hipofiz bezi yaklaşık bir bezelye kadardır ve beynin tabanında bulunur.
İşlevleri birbirleriyle oldukça ilişkili olduğundan hipotalamus ve hipofiz bezinin yan yana olması pek de sürpriz değildir. Birbirlerine hipofiz sapı yani teknik adıyla infundibulum ile bağlılar.
Hipofiz bezi ön ve arka loptan oluşur. Ön lob hormon üretir ve salgılar. Arka lob her saniye hormon üretmez –bunu yapan hipotalamusdaki sinir hücreleridir- ama bu hormonları dolaşıma kazandırır.
Hipofiz Bezi Hormonları
· Adrenokortikotropik hormon (ACTH): ACTH böbreküstü bezlerini hormon salgılamaları için uyarır.
· Folikül-uyarıcı hormon (FSH): FSH yumurtalık ve testislerin normal çalışmasını sağlamak için LH ile birlikte çalışır.
· Luteinize hormonu (LH): LH, yumurtalık ve testislerin normal çalışması için FSH ile birlikte çalışır.
· Büyüme hormonu (GH): GH küçük yaşta sağlıklı vücut kompozisyonunun oluşması ve büyüme için gerekli bir hormondur. Yetişkinlerde sağlıklı kemik, kas kütlesi ve yağın vücuda dağılımını etkiler.
· Prolaktin: Göğüslerde süt üretimi için sinyal gönderir.
· Tiroid-uyarıcı hormon (TSH): TSH tiroid bezini hormon üretmesi için uyarır.
Arka Lob Hormonları:
· Anti-diüretik hormon: Bu hormon böbrekleri kandaki su emilimini arttırmaya yönlendirir.
· Oksitosin: Doğum sırasında rahmin daralması ve süt üretimi gibi çeşitli süreçlerde rol alır.
Hipofiz Bezi Hastalıkları ve Bozuklukları
Hipofiz tümörleri en yaygın hipofiz hastalığıdır ve birçok yetişkinde görülür. Ama genelde hayati tehlike yaratmazlar. Elbette bu zararsız oldukları anlamına gelmez; hipofiz bezinin hormon salgılama kabiliyetini etkileyebilirler.
Hormon salgılayan tümör ve salgılamayan tümör olarak iki çeşitleri vardır. Hormon salgılayan adenomlardan kaynaklanan hormonal dengesizlikler vücudun çeşitli bölümlerinde problemlere yol açabilir. Mesela eğer aşırı miktarda tiroid-uyarıcı hormon salgılayan bir tümörünüz varsa hipertiroid olabilirsiniz.
Hipofiz bezi ile ilgili bir başka hastalık da pitüiter apopleksidir. Bazen hipofiz bezi aniden çalışmayı durdurur (kanama veya travmaya bağlı olarak) ve hayati hormonlarda oldukça tehlikeli bir kesinti yaşanır.
Eğer hipofiz bezinizde bir problem olduğundan şüpheleniyorsanız bir endokrinoloğa görünmeniz gerekir. Hormonlarla alakalı hastalıkların teşhisi için yol gösterici olacaktır.
Hipofiz bezi, endokrin sisteminizin düzgün çalışması ve genel sağlığınız açısından son derece önemlidir. Hipotalamus ile birlikte çalışan hipofiz bezi vücudunuzdaki iç süreçlerin gerektiği gibi işlemesini sağlar.